Hoe kun je mondharmonica leren spelen?

 

Ben je op zoek naar een geschikte mondharmonica voor jou dan zul je versteld staan van de vele mogelijkheden en het ruime assortiment dat tegenwoordig voorhanden is. Zo is er onder meer een verschil tussen de zogenaamde diatonische dan wel chromatische mondharmonica en kan daarnaast ook de stemming van het instrument naar wens, ervaringsniveau en moeilijkheidsgraad variëren. Ben je benieuwd? Aarzel dan zeker niet en ga met ons mee op reis naar de wondere wereld van de mondharmonica.

 

Wat is een mondharmonica en hoe wordt het instrument bespeeld?

Maar laat ons misschien toch maar eerst even van bij het begin beginnen want hoe kun je op zoek gaan naar de voor jou beste mondharmonica als je niet op de hoogte bent van de verschillende mogelijkheden die er vandaag op de markt worden aangeboden. Wat is een mondharmonica eigenlijk en hoe kun je een dergelijk compact muziekinstrument het best bespelen? Dit en vele andere vragen zoeken wij graag even voor jou uit.

Zo wordt de mondharmonica beschouwd als een blaasinstrument dat qua toonvorming sterke gelijkenissen vertoont met onder meer de doedelzak of trekzak. De mondharmonica functioneert daarbij doordat de lucht met de mond door de gaten heen wordt geblazen en gezogen. De luchtstroom die ontstaat, laat de rieten of lamellen die in de gaten zitten verwerkt, trillen, wat resulteert in een resem verschillende tonen en klanken. Heel wat muzikanten durven wel eens te uiten dat de mondharmonica een wisseltonig instrument is waarbij diverse tonen en klanken kunnen worden geproduceerd door zowel te blazen alsook te zuigen. Kortom; een veelzijdig instrument dus als je het ons vraagt.

Het spreekt uiteraard voor zich dat je bij het bespelen van een dergelijk instrument een correcte ademtechniek nodig hebt waarbij je met weerstand gaat in- én uitademen. Juist om die eenvoudige reden stellen we vast dat de mondharmonica eveneens gebruikt wordt in menig revalidatieprogramma van longpatiënten met de bedoeling het diafragma alsook de longspieren te stimuleren en te versterken.

Hoewel het dus een vrij compact en lichtgewicht instrument is, vraagt de mondharmonica toch wel enige techniek en doorzetting waarbij de ademhaling misschien wel dé belangrijkste factor is. Maar dat is natuurlijk lang niet alles want daarnaast moet je ook nog eens rekening houden met 2 verschillende manieren waarop het instrument kan bespeeld worden. We spreken hier meer specifiek over “tongblocking” en “lipblocking”. 

De basis is bij elk van de beide technieken hetzelfde; je plaatst het instrument tussen je lippen – liefst niet te veel vooraan – en je ontspant de lippen. Tongblocking is daarbij vrij eenvoudig omdat je de gaatjes die je niet wilt bespelen gewoon bedekt.  Lipblocking daarentegen is een iets moeilijkere techniek waarbij je je lippen gaat ontspannen rondom de mondharmonica en je de gaatjes afsluit met de zachte binnenkant van je lippen zodoende een duidelijke toon te verkrijgen. Houd er rekening mee dat deze manier van spelen wat meer geduld en oefening zal vragen.

 

Een inkijk in de wereld van de mondharmonica

Nu we wat meer op de hoogte te zijn van wat een mondharmonica precies is en op welke manier het instrument bespeeld wordt, kunnen we wat dieper op het thema ingaan. Want wist je dat er wel degelijk verschillende types mondharmonica’s bestaan en dat er bijgevolg een verschil is tussen de zogenaamde diatonische dan wel chromatische instrumenten? Daar sta je vast en zeker van te kijken, is het niet? Geen zorgen, wij maken je graag wegwijs!

Laat ons misschien beginnen met de diatonische mondharmonica die het eenvoudigste is en bijgevolg het meest geschikt voor de beginnende muzikant. Deze mondharmonica kenmerkt zich door tonen afkomstig uit één specifieke toonladder. Zo zal een mondharmonica die gestemd is in C-majeur alleen maar akkoorden kunnen spelen met de tonen C, D, E, F, G, A en B en dit in verschillende octaven of toonhoogtes. Bij de diatonische mondharmonica kunnen we daarnaast nog een extra onderscheid maken tussen 3 subcategorieën gaande van de Blues-harp tot de octaaf- én tremolo-uitvoeringen. De Blues-harp wordt daarbij beschouwd als de standaard mondharmonica voor de beginnende muzikant.  

Maar daar blijkt het niet bij want de diatonische mondharmonica kenmerkt zich daarnaast ook nog eens door 2 verschillende speelsystemen. De harmonica met het tremolo-systeem heeft 2 rijen gaatjes die dezelfde toonhoogte hebben met een heel klein verschil in tremolo of geluidssterkte. De muzikant moet de onderste gaatjes met de tong blokkeren – denk aan tongblocking – als hij geen tremolo wilt. Bij het Richter-systeem zijn de tussenschotjes tussen een 4-tal gaatjes weggenomen. Bij dit systeem is er geen tremolo en kun je dus 2 tonen per gaatje maken door eenvoudigweg te blazen of te zuigen.

Heb je toch al enige ervaring genoten en ben je klaar voor het “grotere” werk dan kun je uiteraard opteren voor een chromatische mondharmonica. Dergelijk type mondharmonica wordt gekenmerkt door een ventielschuif op de zijkant van het instrument dat je kunt bewegen aan de hand van een knopje. Op die manier zal de klank een halve toon omhoog gaan waardoor je bijvoorbeeld de 12 tonen van de westerse muziek kunt spelen zonder dat je hiervoor speciale speeltechnieken moet gebruiken. Net zoals bij de diatonische mondharmonica, kun je ook bij het chromatische instrument de verschillende speelsystemen terugvinden.  

Verder zijn de rieten of de tongen van een chromatische mondharmonica in de meeste gevallen steviger dan bij de diatonische harmonica, wat resulteert in een volle en rijke klank. Dit chromatische instrument is trouwens behoorlijk complex en moeilijk te bespelen waardoor hij niet meteen geschikt is voor de beginnende muzikant. 

Toonsoorten in verhouding tot liedjes

Hoewel als beginnend muzikant, met nog niet zoveel ervaring op de teller, wordt aangeraden om standaard te opteren voor een diatonische mondharmonica, is het veel belangrijker om rekening te houden met de toonsoorten. Kies daarom steevast voor een harmonica in C-majeur (ongeacht het type mondharmonica) je uiteindelijk besluit te kopen. Deze toonsoort biedt je de mogelijkheid om te kiezen uit een breed repertoire van liedjes. Speciale edities en duurdere harmonica’s die bijvoorbeeld meer gaten hebben, worden vaak alleen maar uitgebracht in C-majeur.

Daarnaast komen de toonsoorten G-majeur en F-majeur ook vaak voor. Wanneer je een voorliefde hebt voor het blues- of rock genre dan raden we jou uiteraard aan om te kiezen voor een instrument in het F-model zodat je de toonsoort C kunt spelen. Wanneer je kiest voor het G-model dan kun je in D spelen en zo ga je verder in de toonsoorten.

 

Hoe kun je het instrument leren bespelen?

Ben je er nog steeds van overtuigd dat de mondharmonica het perfecte instrument voor jou is, dan raden wij jou aan om niet langer te twijfelen en op zoek te gaan naar een eerste exemplaar. Let daarbij op de bovenstaande tips & tricks waarbij duidelijk werd dat er verschillende soorten mondharmonica’s bestaan, alsook speelsystemen en toonsoorten. Houd daarbij eveneens rekening met je ervaringsniveau alsook de moeilijkheidsgraad die een bepaald type of toonsoort met zich meebrengt. Zo is het als beginnend artiest aangewezen om te opteren voor een diatonische mondharmonica, eerder dan een chromatisch exemplaar. Of uit te kijken naar een instrument in C-majeur waarmee je vervolgens diverse liedjes kunt spelen.

Eenmaal je het voor jou geschikte instrument gevonden hebt, raden wij jou aan om lessen te nemen bij een ervaren muzikant. Tegenwoordig kun je ook online heel wat lessenpakketten spotten en/ of YouTube-filmpjes terugvinden waarin de basisbeginselen netjes aan jou worden uitgelegd. Maar uiteraard is theorie alleen niet voldoende. Probeer daarom dagelijks 20 minuutjes te oefenen en aanvaard dat niet alle dagelijk gelijk zullen zijn. Doorzetting en geduld zijn sleutelwoorden in de weg naar succes! En misschien kun jij ooit wel de nieuwe Toots Thielemans worden?